Ιατρικές Πληροφορίες στο διαδίκτυο

Εισαγωγή - Στατιστικά

¹Συμφωνα με έρευνα του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Επιχειρείν-ELTRUN, του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, που διεξήχθη το διάστημα Απρίλιος-Μάιος 2013 μεταξύ χρηστών Διαδικτύου και επαγγελματιών Υγείας.

Προβλήματα απο την αναζήτηση ιατρικών πληροφοριών στο Διαδίκτυο

Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι είναι πολλά τα προβλήματα που απορρέουν από μια τέτοια χρήση του Ιντερνετ. Σε πολλές περιπτώσεις, ο ασθενής δεν έχει τις απαραίτητες ιατρικές γνώσεις για να επεξεργαστεί την πληροφορία που είναι διαθέσιμη, ενώ συχνά οι ιατρικές περιπτώσεις που παρουσιάζονται στο Διαδίκτυο μοιάζουν, αλλά δεν είναι ίδιες με αυτή που αντιμετωπίζει ο ασθενής. Η διαθέσιμη πληροφορία στο Ιντερνετ είναι ανεξέλεγκτη.

Σε μία έρευνα του ELTRUN, ερευνητές του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών ανέλυσαν 300 περίπου ελληνικές ιατρικές ιστοσελίδες και διαπίστωσαν ότι μόνο το 34% αυτών πληροί τα κριτήρια του Health On the Net Foundation (HON), ενός μη κερδοσκοπικού, μη κυβερνητικού οργανισμού, διαπιστευμένου από το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Επειδή όμως ο μέσος χρήστης του Ιντερνετ δεν έχει τις απαραίτητες γνώσεις και συνήθως ούτε τον χρόνο να αξιολογήσει κάθε ιστοσελίδα ιατρικού περιεχομένου που επισκέπτεται με βάση τα κριτήρια του HON, θα πρέπει οι χρήστες να επιβεβαιώνουν ότι οι ιστοσελίδες που εμπιστεύονται έχουν ως μοναδικό τους κίνητρο την προώθηση της επιστήμης.

Πιο συγκεκριμένα, αξιόπιστες πηγές αποτελούν συνήθως ιστοσελίδες διεθνών και εθνικών οργανισμών υγείας, πιστοποιημένες ιστοσελίδες πανεπιστημίων και οργανώσεων γιατρών ή ασθενών.

Αυτή τη στιγμή, όμως πολύ λιγότερες από τις μισές ελληνικές ιστοσελίδες ιατρικού περιεχομένου είναι πλήρως αξιόπιστες.

Τι σημαίνει ποιότητα της πληροφορίας στο χώρο της υγείας;

Πώς να αξιολογήσετε μόνοι σας μία επιστημονική είδηση

Η πηγή

Οποιοδήποτε άρθρο που συζητά θέματα υγείας πρέπει να αναφέρει τον επιστημονικό φορέα (πανεπιστήμιο, ερευνητικό κέντρο ή φαρμακευτική εταιρία) που διεξήγαγε την έρευνα η οποία αποδεικνύει έναν επιστημονικό ισχυρισμό.

Για παράδειγμα, ένα σοβαρό άρθρο θα έλεγε: «Η ομάδα του καθηγητή Τζον Σμιθ από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανακάλυψε ότι η κατανάλωση κόκκινου κρασιού κάνει καλό στη λειτουργία της καρδιάς». Έτσι, ο αναγνώστης μπορεί να εξακριβώσει το κύρος του πανεπιστημίου, του καθηγητή και να βρει τη συγκεκριμένη δημοσιευμένη έρευνα.

Κραυγαλέοι τίτλοι άρθρων του τύπου «το κόκκινο κρασί θεραπεύει τα πάντα» πρέπει να αντιμετωπίζονται με καχυποψία. Συχνά, τέτοια άρθρα σκοπεύουν να τρομάξουν και να παραπλανήσουν τον αναγνώστη με σκοπό να τον οδηγήσουν στην αγορά κάποιου «θεραπευτικού» προϊόντος.

Επίσης, τα άτομα που δίνουν συμβουλές υγείας πρέπει να είναι εξειδικευμένοι στο θέμα που συζητούν (γιατροί, ψυχολόγοι, διαιτολόγοι, διατροφολόγοι, φυσιοθεραπευτές κτλ.).

Η έρευνα

Μία επιστημονική έρευνα συνήθως δημοσιεύεται σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά, στα αγγλικά. Το κείμενο, οι στατιστικές και τα διαγράμματα μίας τέτοιας δημοσίευσης είναι συχνά δύσκολο να κατανοηθούν από άτομα χωρίς την κατάλληλη εξειδίκευση. Όμως, τα άρθρα αυτά πάντα έχουν μία σύντομη περίληψη που συνοψίζει τα ευρήματα και τα συμπεράσματα της εργασίας. Αυτή είναι πιο εύκολο να διαβαστεί και να γίνει κατανοητή.

Υπάρχουν βάσεις δεδομένων επιστημονικής βιβλιογραφίας, όπως το PubMed ή το ScienceDirect στις οποίες ο χρήστης μπορεί να βάλει τον τίτλο μίας έρευνας ή το όνομα του συγγραφέα ή λέξεις-κλειδιά (π.χ. «red wine heart») για να βρουν μία συγκεκριμένη ή περισσότερες σχετικές έρευνες.

Το Google, το Yahoo ή το Bing δεν είναι πάντα η καλύτερη επιλογή. Τα περισσότερα επιστημονικά περιοδικά έχουν ανεξάρτητους ειδικούς που κρίνουν μία μελέτη πριν εγκριθεί για δημοσίευση. Όσο πιο μεγάλο είναι το κύρος ενός περιοδικού τόσο πιο αυστηρά είναι τα κριτήριά του. Έτσι, η διεθνής επιστημονική κοινότητα εξασφαλίζει ότι οι μελέτες που δημοσιεύονται στη βιβλιογραφία είναι αξιόπιστες.

Επίσης, και η ημερομηνία δημοσίευσης μιας μελέτης έχει σημασία. Οι πιο πρόσφατες μελέτες γενικά θεωρούνται καλύτερες αφού έχουν λάβει υπόψη τους τις παλιότερες και υποτίθεται ότι παρουσιάζουν νέα πρωτότυπα ευρήματα.

Ο μηχανισμός

Η σύγχρονη επιστήμη δεν αρκείται στη σύνδεση δύο πραγμάτων (π.χ. κρασί και καρδιά), αλλά αναζητά και τον μηχανισμό ενός φαινομένου, σε χημικό ή μοριακό επίπεδο. Η εξήγηση του μηχανισμού και η πειραματική του επιβεβαίωση είναι απαραίτητα για την ευρεία αποδοχή ενός φαινομένου.

Πως το κόκκινο κρασί προστατεύει την καρδιά;

Ποια είναι η δραστική ουσία που περιέχει το κόκκινο κρασί και πως αυτή επιδρά στην καρδιά;

Ποιοι τη βρήκαν;

Πώς εξέτασαν τη δράση της;

Αμφιλεγόμενα θέματα

Κάποια θέματα δεν είναι τόσο απλά. Μπορεί οι ισχυρισμοί μίας επιστημονικής ομάδας να αμφισβητηθούν από μία άλλη. Ή μπορεί μία νέα έρευνα να ανατρέψει μία παλιότερη. Τέτοιες αντιπαραθέσεις συχνά επιλύνονται σε μεγάλα διεθνή συνέδρια στα οποία οι ειδικοί αποφασίζουν τι ισχύει και τι όχι. Τα πρακτικά των συνεδρίων αυτών είναι συνήθως διαθέσιμα στο Διαδίκτυο ή συζητούνται από σοβαρές εφημερίδες και άλλα μέσα.